เชื่อว่าหลายๆ
คนที่กำลังจะสร้างบ้านและมีผู้สูงอายุอยู่ในบ้านรวมถึงตัวเองต้องเคยมีประสบการณ์ที่ว่า
ผู้สูงอายุมีปัญหาในการใช้ชีวิตในบ้าน เช่น ปวดเข่าจึงเดินขึ้นชั้นสองไม่ได้
หรือไม่ก็ประสบอุบัติเหตุในบ้านกันมาบ้างแล้ว ที่ได้ยินบ่อยๆ เลยอย่างล้มในห้องน้ำ
หรือสะดุดขั้นบันไดตอนก้าวขึ้นบันได โดยเฉพาะบ้านรุ่นเก่าๆ
ไม่ได้ถูกออกแบบเพื่อมารองรับการใช้งานของผู้สูงอายุมากนัก เจ้าของบ้านต้องต่อเติม
ปรับปรุงพื้นที่ในบ้านบางส่วนขึ้นมาใหม่เป็นพิเศษ เรารวบรวมแนวคิดการออกแบบอาคารและสิ่งปลูกสร้างบนหลักเกณฑ์
7 ข้อที่เป็นที่ยอมรับกันว่า
เป็นแนวคิดการออกแบบอาคารอาคารและสิ่งแวดล้อมให้คนทุกวัย
รวมถึงคนสูงอายุและคนพิการให้สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้เหมือนกับคนทั่วไปที่องค์การสหประชาชาติส่งเสริมและก็เป็นที่ยอมรับอย่างแพร่หลายกัน
วันนี้เราเลยขอติดกระแสผู้สูงวัย
หยิบแนวทางการออกแบบบ้านที่เห็นสามารถเอามาปรับใช้ได้สำหรับบ้านที่มีผู้สูงอายุอาศัยอยู่ในบ้าน
มาสรุปฝากกัน
1. เท่าเทียมกันในการใช้สอย
สมาชิกทุกคนในบ้าน
ต้องสามารถเข้านอกออกในภายในบ้านได้สะดวกเท่าๆ กัน ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่
วัยชราหรือแม้แต่ผู้พิการ ด้วยการ...
- พื้นบ้าน/ทางเดินภายในบ้านควรปรับให้เป็นพื้นเรียบเสมอกัน
และก็ควรมีแสงสว่างเพียงพอ เพราะสายตาของผู้อาวุโสอาจจะฝ้าฟางแล้วหรือแม้แต่ตัวเราเองก็
อาจจะก้าวพลาดหรือสะดุดหกล้มหรือเดินชนจนเจ็บตัวเองเอาได้ถ้าแสงสว่างในบ้านไม่สว่างพอ
- ถึงจะเลี่ยงการทำพื้นบ้านเล่นระดับ
แต่ก็มาเล่นระดับกับความสูงของเฟอร์นิเจอร์ โต๊ะอาหาร เคาน์เตอร์ต่างๆ แทนได้
เพราะแต่ละคนก็สูงต่ำไม่เท่ากันแต่ต้องเข้ามาใช้งานได้เหมือนๆ กัน
จะได้ไม่เหงาแยกเดี่ยวไปนั่งในพื้นที่ที่จัดให้เป็นพิเศษ ตามลำพัง
- ธรณีประตู เป็นจุดที่หลายคนเดินสะดุดบ่อยๆ
หรือก้าวไม่พ้นจนล้มกระแทกพื้น
หรือคนที่ต้องนั่งรถเข็นก็จะเข้าไปไม่ได้เพราะติดธรณีประตู
ถ้าเลี่ยงไม่ทำธรณีประตูห้องน้ำได้ก็ควรเลี่ยง
- ควรแยกส่วนเปียกและแห้งให้ชัดเจน
เลี่ยงการใช้กระเบื้องหรือวัสดุปูผิวมันหรือโดนน้ำแล้วลื่น ต้องทำความสะอาดง่าย
ระบายน้ำลงท่อได้เร็ว น้ำไม่ขังแช่ ป้องกันตะไคร่น้ำเกาะบนผิววัสดุ
- ผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องไขข้อหรือการทรงตัว
ก็ควรเตรียมเก้าอี้นั่งไว้ให้ท่านนั่งสบายๆ อาบน้ำ สระผม
- พยายามเลือกห้องหรือพื้นที่ที่ผู้สูงอายุใช้บ่อยๆ
เช่น ห้องพระ หรือห้องนอนท่านเองอยู่ชั้นล่าง
เพราะถ้าให้ท่านเดินขึ้นเดินลงบันไดบ่อยๆ อาจจะเกิดอุบัติเหตุได้
- ห้องนอนของผู้สูงอายุควรติดไฟหัวเตียงให้แสงสว่าง
เผื่อตอนดึกเข้าห้องน้ำ และควรทำห้องน้ำในห้องนอนเพราะผู้สูงอายุมักจะเข้าห้องน้ำตอนกลางคืนบ่อยๆ
2. ปรับเปลี่ยนการใช้ได้
บ้านที่ดีสำหรับสมาชิกทุกคนในครอบครัว
ต้องยืดหยุ่นและปรับเปลี่ยนไปตามการใช้งานของสมาชิกแต่ละคนในบ้าน เช่น
- มีห้องอเนกประสงค์ไว้ที่ชั้นล่างสักห้อง วันดีคืนดีเกิดคุณเจ็บไข้ได้ป่วยจนไม่สามารถเดินขึ้นไปนอนบนห้องนอนที่อยู่ชั้นบนของตัวบ้านได้
ห้องอเนกประสงค์นี่แหละจะกลายเป็นห้องพักชั่วคราว จนกว่าคุณจะหายดี
- ราวจับในห้องน้ำสำหรับผู้สูงอายุหรือผู้พิการแบบพับเก็บได้เมื่อไม่ได้ใช้งาน
- โต๊ะบางตัวอาจจะติดล้อเลื่อนที่ขา
ผู้สูงอายุหรือคนที่ไม่สามารถขยับหรือยกโต๊ะได้เอง
จะได้เคลื่อนย้ายไปใช้งานได้เองไม่ต้องเป็นภาระใคร
3. ใช้งานง่าย
ผู้อาวุโสของเรา
มักจะหงุดหงิดกับพวกอุปกรณ์ในบ้านด้วยสรีระและความคล่องตัวที่ไม่เอื้ออำนวย
ไม่เฉพาะกับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ เท่านั้นที่ทำเอาปวดเวียนศีรษะบ่อยๆ
พาลไม่ยอมใช้งานเพราะใช้งานไม่คล่อง
แต่ยังรวมถึงอุปกรณ์ทั่วไปที่บางครั้งเราอาจลืมนึกถึงได้
ดังนั้นเวลาเลือกอุปกรณ์ก็ต้องเลือกเอาชนิดที่ใช้งานง่ายสำหรับทุกคนไว้ก่อน
ตัวอย่างเช่น
- มือจับลิ้นชักบางแบบก็อาจจะเล็กเกินไป
มือไม้ของผู้สูงอายุบางท่านก็เริ่มจะแข็ง
จะกำหรือจับคว้าอะไรก็อาจจะไม่ถนัดมือเหมือนก่อนแล้ว ควรเลือกมือจับรูปตัว D,
U แทน
เพราะมีช่องว่างให้สอดนิ้วลงไปได้กว้างมากพอและไม่ต้องออกแรงดึงมาก
- ข้าวของเครื่องใช้ที่ผู้อาวุโสของเราต้องหยิบใช้บ่อยๆ
เช่น จานชามในครัว ควรเก็บหรือวางบนชั้นหรือลิ้นชักที่ทุกคนจะหยิบใช้ได้สะดวก
ส่วนของที่ท่านไม่ค่อยได้ใช้ค่อยวางไว้บนชั้นที่สูงกว่า
- สวิสต์ไฟต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกตัวบ้าน
ควรจะเปิดปิดได้ง่าย ตัวสวิสท์มีขนาดใหญ่พอที่จะใช้อวัยวะอื่น เช่น มือ ศอก
หรือกำปั้น เปิดปิดแทนนิ้วมือได้ อยู่ในตำแหน่งที่ทุกคนเอื้อมปิดได้ไม่ยาก
ไม่ต้องก้มหรือยืดสุดแขน
- อุปกรณ์อะไรที่มีขั้นตอนมากกว่า 3
ขั้นตอนขึ้นไป
ก็ไม่ควรนำมาใช้เพราะแสดงว่าการใช้งานเริ่มจะยุ่งยากเกินไปแล้วสำหรับพวกท่าน
ควรเป็นของที่ปรับเปลี่ยนโหมดได้ง่ายๆ ไม่ซับซ้อนหรือต้องกดหลายปุ่ม ทำหลายขั้นตอน
และควรเลือกตัวที่มีระบบตัดไฟฟ้าทันที ถ้าหากเกิดไฟรั่ว
4. การสื่อความหมายเป็นที่เข้าใจ
อุปกรณ์ในบ้านบางชิ้นก็ยุ่งยากหลายขั้นตอน
ผู้สูงอายุบางท่านอาจจะไม่เข้าใจวิธีใช้งาน แต่ถ้ามีรูปภาพหรือสัญลักษณ์ แสดงวิธีการใช้งานกำกับ
แทนตัวหนังสือ ประมาณว่า เห็นปุ๊บก็ใช้เป็นปั๊บ ก็จะใช้งานได้ง่ายขึ้น
- พวกรีโมท TV , เครื่องปรับอากาศ
ถ้าเป็นไปได้ก็ควรใช้สีหรือสัญลักษณ์แสดงการทำงานต่างๆ คู่กับคำอธิบาย
หรือใช้สัญลักษณ์แทนความหมายที่เข้าใจได้ง่าย เช่น ก็อกที่มีสีแดงคือน้ำร้อน
ส่วนก็อกสีฟ้าคือน้ำเย็น
หรือเครื่องดักจับควันก็ควรจะติดตั้งทั้งระบบเสียงและสัญญาณไฟ
ผู้สูงอายุบางท่านที่มีปัญหาเรื่องการได้ยินอาจจะไม่ได้ยินเสียงแต่ยังมองเห็นสัญญาณไฟ
- ระบบรักษาความปลอดภัยต่างๆ ภายในบ้าน เช่น
คัตเอ้าท์ตัดไฟบนแผงวงจรไฟฟ้าก็ควรจะติดป้ายเขียนระบุว่าเป็นคัตเอ้าท์ไฟส่วนใดของบ้านเวลาต้องไปสับคัตเอ้าท์ลงจะได้ไม่ผิดจุด
และควรติดตั้งไว้ในจุดที่หาได้ง่าย ไม่ลึกลับซับซ้อนจนหาไม่เจอ
5. มีการป้องกันเผื่อการผิดพลาด
แน่นอน ไม่ว่าเราจะป้องกันล่วงหน้าไว้ดีแค่ไหน
บางครั้งอุบัติเหตุก็เกิดขึ้นได้ ถึงเราจะเลือกกระเบื้องชนิดไม่ลื่นแล้วก็ตาม
แต่จังหวะผู้สูงอายุหมุนตัวหรือลุกจากที่นั่งก็อาจะมีเซ เสียการทรงตัวได้
ถึงต้องมีแผนสองสำรองเอาไว้ โดยเฉพาะในห้องน้ำ
- ทำราวจับทั้งส่วนอาบน้ำและสุขา
เผื่อไว้ว่าเกิดลุกขึ้นแล้วมีอาการเซหรือจะล้ม เป็นลมหน้ามืดขึ้นมา
ก็ยังคว้าไว้ราวจับได้ทัน
- ในห้องน้ำควรมีสัญญาณฉุกเฉินในห้องน้ำ
ถ้าผู้สูงอายุเกิดต้องการความช่วยเหลือขณะอยู่ในห้องน้ำ
6. เบาแรง
อุปกรณ์ต่างๆ ที่ใช้ภายในบ้าน
เวลาใช้งานต้องเบาแรง หรือไม่ต้องออกแรง ยก เปิด- ปิดมาก
เพราะเรี่ยวแรงของผู้สูงอายุเริ่มจะถดถอยแล้ว หากต้องออกแรงมากๆ
อาจจะบาดเจ็บจากการเกร็งออกแรงเอาได้
- ประตูหน้าต่างหากเป็นไปได้อาจจะเปลี่ยนเป็นแบบบานเลื่อนแทนบานเปิดที่ต้องออกแรงดันเปิดออกหรือดึงเข้า
- ลูกบิดควรเปลี่ยนเป็นแบบก้านโยก
เพราะถ้าคุณหอบหิ้วของมาเต็มมือหรืออุ้มเจ้าตัวเล็กมาด้วยก็ยังสามารถใช้ข้อศอกกดก้านโยกเปิดประตูบ้านได้
หรือเป็นประตูที่ใช้บัตรทาบกับตัวเซ็นเซอร์แทนการไขกุญแจ
และสามารถปรับเป็นการเปิดเปิดด้วยมือได้ในกรณีไฟฟ้าดับ
- พวกอุปกรณ์บังคับประตูให้เปิด
ปิดเองอัตโนมัติก็เพิ่มความเบาแรงสำหรับคนที่ต้องนั่งรถเข็น
แต่ต้องมั่นใจว่าประตูจะเปิดค้างเอาไว้นานพอ
และในกรณีที่ไฟดับควรจะมีระบบป้องกันเพราะประตูอาจจะกระแทกตัวผู้สูงอายุหรือคนที่นั่งรถเข็นตอนเข้าออกประตูได้
7. มีขนาดและที่ว่างเพื่อการเข้าถึงและใช้งาน
สำหรับบ้านที่มีสมาชิกหลายวัยอยู่ร่วมกัน
สรีระของแต่ละคนก็จะไม่เท่ากัน อุปกรณ์
เฟอร์นิเจอร์บางชิ้นอาจต้องปรับตามสรีระของแต่ละคนได้ จะอ้วน ผอม สูง เตี้ย
ทุกคนจะต้องใช้งานได้สะดวก และปรับเปลี่ยนได้
- ประตูบ้านอาจจะขยายขนาดความกว้างออกไปเป็น 90
เซนติเมตรหรือมากกว่านั้นและ/ หรืออาจจะสร้างทางลาดคู่กับบันไดทางเข้าประตูบ้าน
เผื่อว่าวันหน้าผู้สูงอายุหรือวันไหนเราเจ็บป่วยเอง
จำเป็นต้องนั่งรถเข็นเป็นการชั่วคราว เข้าออกจะได้สะดวก
- อุปกรณ์ต่างๆ ในบ้าน สามารถปรับระดับความสูงได้
เช่น ที่ฝักบัวอาบน้ำที่ปรับระดับความสูงได้
เก้าอี้ที่มีหลายขนาดและหลายระดับความสูง
คนที่มีความสูงต่างกันจะได้เลือกนั่งเก้าอี้ตัวที่นั่งสบาย ไม่ปวดหลังเพราะเกร็ง
หรือต้องทนปวดหัวเข่าเวลาที่นั่งงอหัวเข่ามากๆ
- ใต้โต๊ะ หรือเคาน์เตอร์ครัว
ควรออกแบบให้เปิดโล่ง สามารถสอดขาหรือวีลแชร์เข้าไปนั่งได้สะดวก
จริงๆ แล้ว แนวทางทั้งเจ็ดข้อนี้เป็นเรื่องใกล้ตัวเรา
บางอย่างเราสามารถปรับเปลี่ยนได้ง่ายโดยที่ไม่ไปกระทบกับอะไรมากนัก
อาจจะมีผลกับเรื่องหน้าตาความสวยงามบ้างแต่ก็ถือว่าน้อยมากถ้าเทียบกับการที่ทุกคนใช้ชีวิตอยู่ในบ้าน
ปลอดภัย และไม่ต้องเป็นภาระใคร
สำหรับคนที่กำลังปรับปรุง
หรือต่อเติมบ้านเพื่อผู้สูงอายุ ก็น่าจะลองเอาเคล็ดลับง่ายๆ พวกนี้ไปปรับใช้กันดู
พวกท่านจะได้ใช้ชีวิตบั้นปลายที่สุขสบายในบ้าน
ขอขอบคุณ : http://www.homenayoo.com/ , SCG
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น